در مقاله قبل به نام تغییر در روند آموزش اشاره کردیم که در شرایط موج سوم با ابزارهای موج دومی امکان پاسخ به نیازهای آموزشی آحاد جامعه وجود ندارد. ریشه بسیاری از نارضایتی ها از وضعیت فعلی آموزش و حسرت نسبت به گذشته در همین تغییر نهفته است. یکی از اساتید که از عملکرد دانشجویان و عدم شرکت در کلاس ها گلایه داشت می گفت در دوره شما دانشجویان چقدر با علاقه در کلاس ها حاضر می شدند و با بحث و پرسش، استاد را بر سر ذوق می آوردند تا هر چه در چنته دارند را برای آموزش عرضه کنند. از سوی دیگر دانشجویان نیز در گذشته احساس می کردند هر آنچه لازم است را می توانند در باره موضوع درس از استاد فرا بگیرند و داشتن استاد خوب و کتاب یا جزوه مناسب، موفقیت در یادگیری و استفاده در سال های آینده را تضمین می کرد. اما چرا امروز اینگونه نیست و نه دانشجو و نه استاد احساس رضایت نمی کنند. امروز هیچ استادی هرچقدر دانشمند نمی تواند با اطمینان از آگاهی از تمام مطالب مربوط به حوزه تخصص خود اظهار آگاهی کامل کند زیرا هر روز تعداد بیشماری سمینار و همایش علمی برگزار و خیل عظیمی مقاله، کتاب و ژورنال منتشر می شوند که استاد نمی تواند تمام وقت خود را به جستجو و ترجمه و مطالعه آنها بپردازد. بنابراین باید طرحی نو درانداخت. اما سؤال این است که این طرح نو از کجا تغییر را شروع می کند. چند وقت پیش در یکی از وبینارهای دانشگاه ام آی تی با اجرای کارلو راتی شرکت کردم که در باره طراحی محیط های کار آینده بود. فکر می کنید استاد بحث را از کجا شروع کرد؟ او بحث را با یک سؤال آغاز کرد و پرسید به نظر شما محیط کار کجاست؟ آیا فضایی است که افراد برای همکاری در آن حاضر می شوند؟ آیا یک کافی شاپ است؟ آیا یک ایستگاه اتوبوس یا پارک است؟ یا منزل شماست؟ جالب اینجا بود که تنها 40 درصد شرکت کنندگان به مورد اول یعنی اداره سنتی اشاره کردند و سایرین موارد دیگر را انتخاب کردند. در پایان هم طرحی که برای ادارات جدید داد هیچ شباهتی به ادارات سنتی که کارمندان پشت میزهای خود رو به یک سمت سالن مستقر می شدند نداشت، بلکه هر نفر طوری روی کاناپه یا مبل راحتی نشسته یا لم داده بود و در حال کار با موبایل یا تبلت یا لپ تاپ یا کامپیوتر بود. کاناپه ها هم هر کدام رو به یک سمت بود، یکی رو به پنجره و یکی روبروی مدیر و دیگری رو به گوشه دیوار. حالا سؤال من هم همین است که در سیستم آموزشی موج سومی آیا لزوماً کلاس درس به شکل موج دومی که برای آموزش انبوه حضوری طراحی شده بود نیاز است یا باید آموزش مجازی و یادگیری الکترونیکی را از طراحی فضای جدید آموزش شروع کرد؟ البته قبول دارم که این نظرات خیلی انقلابی هستند و شاید نیازی به تغییر با این شدت نباشد اما در بازانگاری نسبت به آموزش می توان یک ایستگاه مترو یا اتوبوس یا صندلی یک پارک یا کافی شاپ را فضای آموزش در نظر گرفت. الوین تافلر در کتاب جنگ و پادجنگ هنگامی که از تغییر ارتش موج دومی به ارتش موج سومی صحبت می کند سه ویژگی را به عنوان هدف این تغییر بر می شمرد که عبارتند از:
- میزان کشندگی بسیار بالای تسلیحات
- برد سلاح تا هر نقطه از کره زمین
- دقت اصابت به هدف
او اشاره می کند که در سازماندهی ارتش موج سومی ایالات متحده در طول چند دهه این تغییرات را ایجاد نمودند. بمب لیزری را برای دقت بالا ساختند زیرا در گذشته در جنگ ویتنام برای نابود کردن یک پل باید انبوهی بمب را در چند سورتی پرواز می ریختند تا آن پل نابود شود اما در جنگ عراق یک بمب لیزری برای یک هدف استفاده می کردند. از طرف دیگر موشکهای بالستیک و قاره پیما را برای برد مؤثر، و مهمات هسته ای و میکروبی را برای نهایت کشندگی تسلیحات معرفی کردند. اکنون ما هم در تغییر از آموزش انبوه موج دوم به آموزش مجازی موج سوم چهار ویژگی را می شناسیم که در مقاله ابعاد آموزش مجازی به تفصیل شرح داده شدند:
- آموزش از راه دور در هر نقطه از کره زمین
- محتوای دیجیتال و مجازی
- آموزش بر پایه کامپیوتر
- توزیع بر بستر اینترنت
با تعریف این ویژگی ها برای آموزش مجازی و یادگیری الکترونیکی در موج سوم در سال های اخیر کشورهای صنعتی و پیشرفته در حال تولید محصولاتی هستند تا بتوانند این ویژگی ها را در فرایند آموزش ارائه نمایند که در زیر به تعدادی از آنها اشاره شده است:
- یادگیری الکترونیکی E-Learning
- یادگیری موبایل M- Learning
- یادگیری میکرو Micro- Learning
- یادگیری با بازی Gamification
- یادگیری اجتماعی Social Learning
برای حرکت در این مسیر و مسابقه ، شما نیز در جایگاه استاد و مربی یا شاگرد و فراگیر باید شناخت مناسبی از مشخصات هر یک از این ابزارها و روش های یادگیری داشته باشید تا بتوانید محتوای آموزشی تخصصی خود را با این فرمت ها تهیه و عرضه نمایید یا اینکه از محتواهای موجود در بازار برای پاسخ به نیازهای آموزشی خود بهره گیرید.تنها پس از شناخت حرکت های جوامعی که جلوتر از ما در این مسیر گام برداشته اند می توان انتظار داشت متخصصین باهوش و خوش فکر ما محتواهای ناب و حرفه ای و ابزارهای نوین را ابداع نمایند.
تهیه کننده: مرکز آموزش مجازی صنعتی
